Gübre Nedir?
Neden Bitkiler Gübreye İhtiyaç Duyar?
Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de hobi bahçeciliği yapanların sadece %35’i evlerinde yetiştirdikleri süs bitkileri, bahçelerindeki çimler, ağaçlar ve diğer bitkiler için gübre yani bitki besleyici kullandığı raporlanmıştır.
Bu istatistik hobi bahçeciliği yapanların, hem yetiştirdikleri süs bitkilerinin yeterince beslenemedikleri için az geliştiği hem de hobi bahçelerinde yetiştirdikleri sebze-meyvelerden olması gerekenden çok daha az verim aldıkları anlamına gelmektedir.
Öte yandan bu istatistik, hobi bahçeciliği yapanların yetersiz beslenen bitkilerinde muhtemelen çok kolay önlenebilecek hastalık ve böcek problemleriyle boğuşuyorlar demek.
Tüm canlıların düzenli beslenmeye ihtiyacı vardır.
İyi ve düzenli beslenen bitkiler tıpkı insanlar ve hayvanlar gibi daha sağlıklı, daha üretken ve daha güzeldirler.
Bu yazımız, bahçenizi neden ve nasıl gübrelemeniz gerektiğinin temellerini anlatmaktadır.
Gübre Nedir?
Gübre, bitkinin beslenmesi için gerekli olan elementleri sağlamak için toprağa ilave edilen herhangi bir maddedir.
Bitkiler, büyüme ve yaşamaları için azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt, demir, mangan, bakır, çinko, bor ve bazı hallerde de molibden gibi elementlere muhtaçtır.
Bunlar arasında azot, fosfat ve potasyum en önemlileridir.
Her ne kadar toprak ve su bu gıdanın büyük bir kısmını sağlamaya yeterse de birçok hallerde bir takım gıdalar bakımından fakir olabilirler. Böyle hallerde toprağın gübre ile takviye edilmesi gerekir.
Hayvan dışkıları, saman ve diğer bitki artıkları binlerce yıldan beri insanoğlu tarafından bitki yetiştirmek için doğal gübre olarak kullanılmaktadır.
Eski zamanlarda toprağın asitliğini azaltmak ve kalsiyum temin etmek için kireçli maddeler kullanılmıştır. Kullanılan ilk kimyevi gübreler, sodyum nitrat ve kemikler olmuştur.
BİTKİ BESİN MADDELERİ
Bitkinin gübrelenmesi gerekir çünkü çoğu toprak optimum bitki büyümesi için gerekli olan temel besinleri sağlamaz. Bitkiler büyüdükçe, hiç bir kimyasalın uygulanmadığı doğal bahçe toprağı ile başlayacak kadar şanslı olsanız bile, topraktaki besinleri emerler ve toprağı daha az verimli hale getirirler.
Geçen sene yazlığınızda, bahçenizde, terasınızda bekli de balkonunuzda ürettiğiniz lezzetli domatesleri ve komşulardan övgü aldığınız gülleri hatırlıyor musunuz?
Bu bitkiler dokularını inşa etmek için topraktan ihtiyaç duydukları tüm besinleri aldılar. Peki bu sene?
Bahçenizde, saksınızda yetiştirdiğiniz tüm bitkilerin düzenli besin maddlerine ihtiyacı vardır. Doğru ve düzenli beslenme ihtiyacı olan bitkilerinizi doğru ve düzenli gübreleme yani besleme yaptığınız sürece bitkilerinin ömrü ve verimliliği artarak devam edecektir.
NEDİR BU NPK?
Bitkilerin ihtiyaç duyduğu 6 adet temel besin vardır.
Bitkiler hava ve sudan temel besinlerinin ilk üçünü yani karbon, hidrojen ve oksijen’i alırlar.
Diğer üçü ise azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K)’dur. Tüm dünyaca bilinen adıyla NPK.
Azot (Nitrojen):
Bitkilerin yeni dokular üretmek için ihtiyaç duydukları proteinleri yapmalarına yardımcı olur.
Doğada, azot genellikle yetersiz bulunur, bu nedenle bitkiler, diğer gerekli elementleri almadığı anlamına gelse bile mümkün olduğu kadar çok azot almak için evrimleşmiştir.
Eğer toprakta çok fazla azot mevcutsa, bitki bol miktarda yeşillenebilir ancak meyve ya da çiçek üretemez.
Büyüme aslında bodur kalabilir çünkü bitki ihtiyaç duyduğu diğer elementleri yeterince alamaz.
Fosfor (P)
Fosfor bitkinin kök gelişimini uyarır, bitkinin tomurcuk ve çiçek oluşturmasına yardımcı olur, canlılığı artırır ve tohum boyutunu arttırır.
Bunu, enerjinin bitkinin bir kısmından diğerine, örneğin kökten yapraklara aktarılmasına yardımcı olarak yapar.
Fosforu alabilmek için (absorve etmek için) çoğu bitki 6.5 ila 6.8 toprak pH‘ına ihtiyaç duyar. Organik madde ve toprak organizmalarının aktivitesi de fosforun kullanılabilirliğini artırır.
Potasyum, bitkinin genel gücünü arttırır. Bitkilerin karbonhidrat üretmesine ve hastalık direnci sağlamasına yardımcı olur. Ayrıca metabolik aktiviteleri düzenlemeye yardımcı olur.
Diğer Ek Bitki Besinleri
Bitkilerin ihtiyaç duyduğu 3 ek besin daha vardır, ancak daha küçük miktarlarda:
Kalsiyum (Ca):
Kalsiyum, hücre zarlarındaki bitkilerde, büyüme noktalarında ve toksik maddeleri (zehirli maddeleri) nötralize etmek için kullanılır. Ek olarak, kalsiyum toprak yapısını iyileştirir ve organik ve inorganik parçacıkları birbirine bağlamaya yardımcı olur.
Magnezyum (Mg)
Magnezyum klorofilin tek metalik bileşenidir. Bu olmadan bitkiler güneş ışığını işleyemez.
Sülfür (S)
Sülfür birçok proteinin bir bileşenidir.
Mikro Besinler
Son olarak, bitkilerin küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu 8 element vardır. Bunlar mikro besinler olarak adlandırılır ve bor, bakır ve demir içerir. Organik maddece yüksek olan sağlıklı topraklar genellikle bu mikro besinlerin her birinin yeterli miktarlarını içerir.
Organik Gübre Nedir? Kimyasal (Sentetik) Gübre Nedir?
Organik gübreler, hayvan dışkılarının belirli proseslerden geçirilerek üretilen küçükbaş, büyükbaş Hayvan Gübresi – Çiftlik/Ahır Gübresi, Solucan Gübresi, Yarasa Gübresi vb., maden yataklarında doğal olarak bulunan ve kemik veya bitki unu veya bitkilerin çürütülmesi sonucu elde edilen kompost gübre gibi organik maddelerden üretilen gübrelerdir. Gübre nedir?
Kimyasal (Sentetik) gübreler ise hammaddeleri kimyasal olarak işlenerek yapılan, suni olarak üretilen gübrelerdir.
Genel olarak, organik gübrelerdeki besinler suda çözünmezler ve aylar hatta yıllar boyunca yavaş yavaş bitkilere salınırlar.
Bu nedenle, organik gübreler en iyi şekilde sonbaharda uygulanır, böylece besinler ilkbaharda bitkinin ihtiyacı olan zamanda var olacaktır.
Organik gübreler yararlı toprak mikroorganizmalarını uyarır ve toprağın yapısını iyileştirir.
Toprak mikroorganizmaları, organik gübrelerin bitkileriniz tarafından emilebilen çözünebilir besinlere dönüştürülmesinde önemli bir rol oynar. Çoğu durumda, organik gübreler ve kompost, bitkilerin ihtiyaç duyduğu tüm ikincil (Azot, Fosfor, Potasyum) ve mikro besinleri (Kalsiyum, Magnezyum, Sülfür) sağlayacaktır.
Sentetik gübreler suda çözünürdür ve bitki tarafından hemen alınabilir formdadırlar.
Çok fazla sentetik gübre uygulamak bitkileri “yakabilir” ve topraktaki mikroorganizmal yaşama zarar verebilir.
Sentetik gübreler, bitkilere hızlı bir destek sağlar, ancak toprak dokusunu iyileştirmek, toprak ömrünü arttırmak veya toprağın uzun vadeli verimliliğini arttırmak için çok az şey yapar. Hatta toprağın tuzluluğunu arttırarak, mikroorganizmaların ölmesine sebep olurlar ve toprak asıl işlevini yapamaz hale gelir.
Sentetik gübreler suda çözünür olduklarından, akarsu ve temiz su kaynaklarına çok çabuk karışarak insan sağlığını tehdit etmektedirler.
Sentetik gübrelerin erken ilkbaharda uygulanmasının bazı avantajları vardır. Suda çözünür olduklarından, toprak hala soğukken ve toprakta yer alan mikroorganizmalar inaktif olsa bile bitkiler için kullanılabilirler. Bu nedenle, PHC All-Purpose (Her Amaçlı) Gübreler gibi bazı organik bazlı gübreler, besin maddelerinin mevcudiyetini sağlamak için az miktarda sentetik gübreler de içerir.
Bahçenizin uzun süreli sağlığı için, toprağınızı organik gübre ve kompost ile inşa ederek bitkilerin beslenmesi en iyisidir. Bu size organik madde bakımından zengin ve mikrobiyal yaşamla dolu toprak verecektir.
Yapraktan Bitki Besleme
Bitkiler yaprak yüzeylerinden köklerine göre 8 ila 20 kat daha verimli bir şekilde beslenebilir.
Sonuç olarak, yapraklara sıvı besinlerin püskürtülmesi kayda değer verim sağlayabilir.
En iyi verim için, dikim zamanı, çiçeklenme zamanı ve meyve oluşumunda hemen sonra kritik büyüme aşamalarında, yapraktan püskürtme yöntemi ile bitkileri beslemek gerekmektedir.
pH Nedir?
Toprakta uygun besin maddeleri mevcut olsa bile, toprak pH değeri (sertlik derecesi) çok yüksek veya çok düşük olduğunda bazı besinler bitki tarafından emilemez.
Çoğu bitki için toprak pH değeri 6.0 ile 7.0 arasında olmalıdır.
Herhangi bir zirai laboratuvarda, oldukça düşük bir fiyata yaptıracağınız toprak analizi toprağınızın pH değerini size gösterecektir.
Bir laboratuvara örnek gönderebilir. (ülkemizde toprak analizi çiftçi kaydı bulunan çiftçilere ücretsiz yapılmaktadır)
Veya internetten bir toprak analiz seti satın alıp kendiniz de yapabilirsiniz.
pH yükseltmek için kireç veya odun külü kullanılabilir, pH’ı düşürmek için sülfür veya alüminyum sülfat kullanılabilir.
Toprak pH’ını bir ya da iki yıl boyunca yavaşça yükseltmek ya da düşürmek en doğru pH dengeleme olduğunu unutmayın.
Hızlandırılmış pH yükseltme çözümleri, başınıza çok daha kötü dertlere sebep olabilir.
Bir kez daha ifade etmemiz gerekirse, organik gübreler uygulamak en doğru ve doğal çözümdür.
Organik gübreler toprak pH’ını dengeler ve ideal olan 6.5 pH değerini korumanın en iyi yollarından biridir.
Gübre Nasıl Seçilir?
Çoğu durumda, çok amaçlı bir 5-5-5 gübre yani %5 Azot, %5 Fosfor, %5 Potasyum içeren kimyasal gübre, tüm bitkilerin sağlıklı büyüme için ihtiyaç duyduğu besinleri sağlayacaktır.
Toprak analizleri bazı besin eksikliklerini ortaya çıkarırsa veya gübresi özel bitkilerin (domates ve çiçek) ihtiyaçlarına göre uyarlamak isterseniz, özel bir formülasyon seçebilirsiniz. Toprağınıza ve ne yetiştireceğiniz bağlı seçim yapabilirsiniz
Kimyasal gübre etiketlerinde gördüğünüz üç sayı, 5-5-5 gibi, gübrenin içerdiği her bir makro besin oranını size söyler.
İlk sayı her zaman azot (N), ikincisi fosfor (P) ve üçüncüsü potasyumdur (K). Bu “N-P-K” oranı, o gübrenin içerdiği mevcut besin maddelerini – ağırlıkça – yansıtır.
Örneğin, 10 kiloluk bir gübre paketinin 5-7-4 NPK oranı varsa, %5 nitrat, %7 fosfat (fosfor), %4 potas (potasyum) ve %84 diğer dolgu maddeleri içeriyor demektir.
Organik gübrelerin N-P-K oranının tipik olarak kimyasal bir gübreden daha düşük olduğunu bilmelisiniz.
Bunun nedeni, yasalar gereği, oranın sadece mevcut olan besinleri ifade edebilmesidir. Çoğu organik gübre içeriğinde zamanla bitkinin kullanıma sunulacak yavaş salımlı besinler içerir.
Ayrıca sentetik gübreler tarafından tedarik edilemeyen birçok mikro element içerirler.
Organik Gübre Nedir?
Organik gübreler dünyamızda çok kısıtlı kaynaklardan üretilmekte olan gübrelerdir. Genel algı itibariyle bazı toprak düzenleyiciler de organik gübre sınıfında değerlendirilmesine rağmen organik gübre kaynakları hayvansal gübreler ve bitkisel kompostlar olarak ikiye ayrılırlar.
Hayvansal Menşeili Organik Gübre Nedir?
Tarım varolduğu günden bu yana organik gübre ihtiyacı hayvan dışkılarından karşılanmaktadır.
Hayvan dışkıları, ancak doğru kompostlaştırma (fermentation) süreçlerinden geçirildikten sonra “gübre” olarak adlandırılabilirler.
Küçükbaş (Koyun, keçi, tavuk vb) hayvan dışkıları içerdiği tuzlar sebebiyle sürekli kullanımda toprağınızın pH dengesine mutlaka zarar verecektir.
Büyükbaş (Dana, at vb) hayvan dışkıları ise ancak ve ancak çok doğru fermantasyon süreçlerinden geçirilerek, patojenlerinden arındırılması ile bitkilerde kullanılabilen gübrelerdir. Hele ki günümüzde büyükbaş hayvanlara verilen hormon, ilaçlar ve antibiyotikler, doğru işlenmemiş büyükbaş hayvan dışkılarının toprağa uygulanması sonrasında çok ciddi hastalık ve zararlara sebep olmaktadır.
Hayvan dışkılarından elde edilen organik gübreler ile ilgili makalemizi bu linkten inceleyebilirsiniz.
Hayvansal menşeili gübreler içerinde doğru proseslerle üretilmiş %100 Solucan Gübresi en güçlü içeriği sahip organik gübre olarak tanımlanmaktadır.
Solucan Gübresi Hem bitki besleyici, hem de toprak düzenleyicidir. Bitkiyi yakıcı etkisi yoktur. Doğrudan köke uygulanabilir.
Çok miktarda bitki besin elementi, enzim, amino asit, doğal büyüme hormonları ve mikroorganizma içerir . İyi proses edildiği durumlarda, kesinlikle yabani ot tohumu ve patojen içermez.
Bitkisel Menşeili Organik Gübre Nedir?
İnsanoğlu maalesef topraktan sürekli surette almaktadır. Bu tek yönlü alış her geçen gün dünya çapında toprakların fakirleşmesine sebep olmaktadır.
Bir tala düşünün, yıllardır sürekli sebze ekilmiş, yıllarca meyvesi alınmış, hasat sonunda da bitkiler yakılarak bertaraf edilmiş.
Ertesi sene gene tohum atılmış, gene hasat gene yakım..
Topraktan aldığımızı toprağa geri vermemiz gerekirken hep sadece almışız.
Halbuki, hasat süprüntüsü olarak adlandıralan, hasatı bitmiş bitkileri çok basit ve doğal yöntemlerle kompostlaştırılsa, üreteceğiniz bitkisel menşeili kompostu toprağa ger vermeye başlayabilsek, toprağımızdaki fakirleşmeyi ciddi oranda azaltabiliriz.
Öte yandan fabrikalarda işlenen tarım ürünlerinin artıkları yani kabukları, yaprakları vb. çok kolay şekilde fermente edilerek tekrar toprağın alımına sunulsa her yıl dünya üzerinde tüketilen milyarlarca ton gübre uygulamasının azaltılması anlamına gelecektir.
Sadece soğuk çay (ice tea) üretimi yapan fabrikaların kullandıkları çay yaprakları bile bitkiler için en faydalı bitkisel menşeili gübre olarak topraklarımızın ciddi oranda organik gübre ihtiyacını karşılayacaktır.
Daha Fazla Bilgi İçin:
WhatsApp 